Vanuit Music Export Rotterdam worden doorlopend ondernemende Rotterdamse muzikanten ondersteund die bezig zijn ook voet aan de grond te krijgen buiten de landsgrenzen. Janneke van der Putten (JNNK) vertrok vorig jaar samen met Riccardo Santalucia (Ardore) voor een tour naar Indonesië. Over dit muzikale avontuur lees je in het volgende verslag!

De tour naar Indonesië was een werkelijk cultureel avontuur. De zeven optredens werden afgewisseld met dagen kunst en cultuur excursies vol intensieve ervaringen en gesprekken over de oude muzikale tradities, maar ook de recente oorlogen, en de dagelijkse realiteit. Deze reis was mijn eerste kennismaking met dit land, waar ik als Nederlandse een erfgoed mee deel. Hiervan zijn ook in Indonesië vele echo’s van hoorbaar. Ik vind het belangrijk om reflecties over mijn ervaringen en de opgedane kennis binnen mijn netwerk te verspreiden.

Dit doe ik nu in eerste instantie via social media en mijn nieuwsbrief (per email), maar ik voorzie dat mijn ervaringen ook binnen mijn werk zullen worden verwerkt. Ik denk eraan om mij aan te melden voor een artist-in-residence project in Java, waarbij ik dieper in kan gaan op de inhoudelijke input en inspiratie die ik tijdens de tour heb mogen ontvangen. Ook bieden de nieuwe connecties mogelijkheden voor toekomstige uitwisselingen en samenwerkingen. Er zijn verschillende artiesten (muzikanten, beeldend kunstenaars, componisten en dansers) die een dialoog verwelkomen en waar ik naar kan uitreiken.

Denpasar, Studio If

Nieuws is dat tijdens deze tour een samenwerking tot stand gekomen is tussen een bevriende muzikant uit Bandung, Tesla Manaf – van de gerenommeerde band KUNTARI, de Rotterdamse muzikant/kunstenaar Riccardo Santalucia (Ardore) – waarmee ik de tour deed, en mijzelf. De 40 minuten muziekopnames, die we in Tesla’s studio gemaakt hebben, zullen worden gepubliceerd!

Tesla heeft mij en Riccardo geholpen om deze tour op te zetten. (We hebben Tesla in een evenement dat georganiseerd werd door het collectief Sun Studio uit Rotterdam ontmoet, tijdens hun optreden in maart 2024.) Toevallig konden we voor vier van de zeven optredens, mee surfen in de line-up van een band uit Tenerife, L.A.G.O.S.S., die tijdens dezelfde periode in Indonesië waren. Deze tour is op het laatste moment tot stand gekomen, met succes!

Denpasar Public Taga Studio me muzikanten en organisator lid Pierre Chaos Non Musica

De overige drie optredens heb ik via contacten kunnen boeken. Ik vroeg bevriende collega’s wie ze in Indonesië kenden en zodoende kreeg ik een lijstje aan organisatoren die ik via-via kon benaderen. De organisatoren van de optredens zijn vaak met elkaar bekend en meestal ook bevriend. Het is een klein en goed verbonden netwerk van collectieven bestaande uit muzikanten of kunstenaars. Ardore en ik werden gastvrij, zijnde de toerende artiesten, opgenomen in de programmering. De data die we voorstelden konden worden gepland en naast onze beide solo acts werden vaak minstens vier andere (lokale) acts geboekt.

Voor Indonesische artiesten is het wel moeilijk om een tour te realiseren in Europa. Het is een erg oneerlijke situatie waarmee je als Nederlandse artiest mee geconfronteerd wordt. De uitwisseling en de omgang met de organisatoren wordt dan ook erg op prijs gesteld. Ga niet op tournee om enkel je eigen muziek te promoten en verder zonder interesse te hebben in de hosts, hun context en de lokale muzikanten. Het tonen van je dankbaarheid wordt gewaardeerd. Er is een hele collectieve mindset en cultuur.

Yogyakarta organisator aankondiging

Een belangrijk politiek probleem is de culturele boycot die door het Schengen Gebied, waar Nederland toe behoort, wordt uitgeoefend. Als Indonesische artiest is het boeken van een Europese tour, met de kosten van een vlucht en het behalen van een visum, een economische barrière en grote investering. De noodzaak voor een garantstelling of voldoende bewijsstukken, nodig voor het visum, is een flinke tijdrovende en vaak zeer frustrerende taak.

De tour die ik mocht doen is onder dit perspectief echt bijzonder en een privilege. Alles wordt, voor zowel organisatoren als artiesten, op vrijwillige basis uitgevoerd. Sponsoren zijn vaak bedrijven die in natura sponsoring bieden: met de locatie, de apparatuur, enz.  Daarnaast was het een klein risico dat we een toeristen visum hadden. Er waren geruchten dat de immigratiedienst, enkele keren in het verleden, controles uitvoerde bij buitenlandse acts met hetzelfde visum. De maatregels waren of dat een corrupt agent een groot som geld vroeg, of dat een correcte agent de artiesten het land uitstuurde, volgens de regels, en waarbij de muzikanten op een zwarte lijst kwamen en niet terug konden keren.

Sommige organisatoren wilden daarom niet onze landsherkomst in de flyer vermelden. Ook werden we dan niet direct getagt op social media. Voor de zekerheid hebben we hier rekening mee gehouden. Ook al wordt je niet betaald voor de optredens, met een toeristen visum heb je officieel geen recht om op te treden. Let wel, de maatregelen komen heel weinig voor, dus als je het risico neemt, let dan op de naamsvermelding en publiciteit. Wij waren ons niet bewust van deze formaliteit en hebben onze promotie via social media tijdens de tour soms aangepast.

Semarang JNNK

Voor alle optredens was er geen sprake van een muziekpodium met een entree. De locaties waren vanuit een onafhankelijke geest voor de gelegenheid omgetoverd tot muziekpodium. De P.A. en stage belichting werden kort vooraf geïnstalleerd en de ruimte was snel klaar voor de avond. Vaak was de locatie openlijk in de buitenlucht en was het een publiek toegankelijke plek: van een overdekt winkelcentrum tot een café terras op een berg.

Geluidsrestricties waren nihil – tolerantie wordt niet alleen tussen etnische groepen en religies gepraktiseerd, maar is alom vertegenwoordigd. Geen chagrijnig gezicht, irritatie of boosheid gezien tijdens de gehele periode in Indonesië. Zelfs in de chaotische infrastructuur met smalle wegen vol scooters en auto’s, beweegt iedereen heel erg goed op elkaar afgestemd. De ongelukken komen vaak bij buitenlanders voor die het verkeer niet gewend zijn. Behalve dat men links rijdt is het totaal anders rijden dan in Rotterdam. Het beste vervoer vond ik de taxi of Grab/Gojek app met auto. Verder ervaarde ik het als een heel veilig land. Je wordt soms hooguit afgezet, maar dat kun je leren snel door te hebben.

Over het algemeen leek iedereen ontspannen en verwelkomend; ik heb er uitzonderlijke sympathie ervaren. De noise en experimentele rafelranden die volume als muzikale kwaliteit beoefenen en in Europa wel gecensureerd kunnen worden, hebben aan Indonesië een goed oord. Geen woord werd er gesproken over geluidsoverlast. Wat betreft tijdsplanning werd vaak tussen 19-20 uur begonnen.

Purwokerto JNNK

Je moet niet teveel verwachtingen hebben wat betreft de kwaliteit van de luidsprekers, en vooral een open mind hebben en veel aanpassingsvermogen. Met de hand eten is bijvoorbeeld normaal, soms kan het voorkomen dat er geen bestek is en dan was je je handen vooraf, of neem je eigen bestek mee. Ook wordt er nauwelijks wc papier gebruikt, en was men met water en toilet slang. Daarnaast was het niet gebruikelijk dat muzikanten werden gehost, meestal moest ik mijn eigen accommodatie regelen.

Vaak werd er wel voor een goede warme maaltijd gezorgd vooraf aan het optreden. Wat dieet betreft was het vaak lactose-vrij en kunnen vegetariërs ook met tempeh of tofu een alternatief vinden. Alcohol wordt alleen in Bali geoorloofd, in Java werd het soms onder de tafel genuttigd, aangezien het niet makkelijk verkrijgbaar is en soms komen mensen met hun eigen gedestilleerde drank. Voor het roken van wiet kun je formeel gesproken de gevangenis in draaien, ook al wordt het soms wel in vriendengroepen genuttigd.

Bandung met organisator Rembo

De Aziatische première van mijn performance was in The Hallway Space, een overdekt winkelcentrum in Bandung, Java, op 10 augustus. Ik had postkaarten als digitale release wat betreft merchandise en promotie. Ook heb ik mijn eerste set JNNK t-shirts laten zeefdrukken, dus dat was een leuke bonus. Band t-shirts zijn waanzinnig populair in Indonesië!

Er werd nauwelijks merchandise aangeboden door de andere acts, maar als ze dat wel bij zich hadden, dan waren er cassettes en cd’s aanwezig, fanzines en in een enkele geval ook een lp – dat was tijdens het laatste optreden op 1 september in Kios Ojo Keos, een gespecialiseerde boekwinkel in het zuiden van Jakarta (waar overigens ook een piano aanwezig was).

Jakarta Kios Ojo Keos JNNK

Zie de foto’s met captions om een indruk te krijgen van de overige zes locaties en optredens.  Voor vragen en tips ben ik overigens bereikbaar op mijn email address info[@]jannekevanderputten.nl!

Jakarata Kios Ojo Keos met Organisator Yoga Gafara