‘What is jazz?’, vroeg ooit een filosofisch ingestelde journalist aan een verbouwereerde Miles Davis. Over de eerste rock & roll single woedt al ruim een halve eeuw een hartstochtelijk debat. Oeverloze discussies kunnen er worden gevoerd over het ontstaan van bluegrass. En laat dat nou het onderwerp van de dag zijn! Op welk moment precies evolueerde old time country – denk Carter Family – tot deze bastaard binnen de country & western muziek? Dat Bill Monroe en zijn Blue Grass Boys daar een belangrijke rol bij speelden, zal niemand ontkennen.

Loes van Schaijk zeker niet. En Loes – Rotterdamse met Limburgse roots – heeft op z’n minst enig recht van spreken. Onlangs verscheen van haar namelijk het boek High Lonesome Below Sea Level. Faces and Stories of Bluegrass Music in the Netherlands. Hierin schetst zij – als eerste – een beeld van de Nederlandse bluegrass scene. Hoewel de beelden – los fotos dus – dan weer door Marieke Odekerken werden gemaakt.

Noord-Limburg/North Carolina
In haar inleiding schrijft Loes hoe zij tijdens haar jeugd in Noord-Limburg voor het eerst countrymuziek hoorde; haar moeder speelde five string banjo, en nam muziek op van de radio. Een schooljaar in North Carolina werd een grote teleurstelling: wel surfers, emos en Christians – allemaal met hun eigen muziek -, geen country.

Terug in Nederland had Loes haar interesse in countrymuziek – ondanks die teleurstellende ervaring – niet verloren. Maar het mocht wel iets pittiger en ruiger. “Wat dacht je van bluegrass?”, vroeg een kennis van een vriendin. En ja hoor, op het European World of Bluegrass festival (EWOB) viel het kwartje!

No cowboy hats please!
Het zelfportret van Loes – als enige zonder foto – is het eerste van in totaal 57 verhalen over Nederlandse bluegrass muzikanten. Het is een fraaie inkijk in een fascinerende subcultuur geworden. De geportretteerde muzikanten zijn binnen de scene ongetwijfeld grote namen, maar voor het grote publiek zijn zij – op een enkeling na – totaal onbekend.

Er staan ook (bekende) muzikanten in het boek die je misschien niet had verwacht: Ricky Koole, Douwe Bob, Frédérique Spigt en Bertolf. Maar ook Rikke Korswagen (gitarist van Half Way Station) en Harm Goslink Kuiper (Goslink) werden in sober zwart/wit gefotografeerd. Opvallend: op een enkele cowboyhoed na ontbreekt het clichébeeld van countrymuziek. Dat is toch meer voor de line dancers. En daar heeft bluegrass totaal niets mee te maken.

Lezen én luisteren
De foto’s zijn intrigerend, de teksten verhelderend. Maar hoe klínkt dat dan, bluegrass? Ook daar hebben Loes en Marieke een oplossing voor gevonden. Via de Layar app kun je met je smartphone de muziek van de geportretteerde muzikanten beluisteren, en nóg meer lezen. High Lonesome Below Sea Level is dus veel meer dan een fraai (foto)boek.

Ook Rotterdam kent een kleine, maar levendige bluegrass scene. Dat is onder andere te danken aan het Pijnackerplein Bluegrass Festival dat sinds 2009 jaarlijks door Guido de Groot – ook in het boek – wordt georganiseerd. Al wordt daar volgens de puristen – ja daar gaan we weer – helegaar geen echte bluegrass ten gehore gebracht. Maar wat dan wel?

Jeroen van de Beek

Eigenaar Only Words Copywriting, DJ Lato Uno, Vinylverzamelaar, Voormalig Radiomaker, Historicus, Rotterdammer.

(High Lonesome Below Sea Level is online te bestellen)