Popmuziek en mode zijn al sinds jaar en dag onlosmakelijk verbonden. Van rock `n rollers tot metalheads, van hippies tot punks en van hiphoppers tot emo`s: de kledingstijl van fans en bands is een verlengstuk van muziek.

Zo’n bijbehorende look is tegenwoordig echter niet alleen helemaal kant-en-klaar te kopen – denk aan de Large catalogus, waaruit je een complete outfit kan bestellen om voortaan als goth/punk/emo (haal door wat niet van toepassing is) door het leven te gaan – maar wordt ook steeds meer losgekoppeld van de muziek en genres. Of hebben de band T-shirts bij de H&M en Primark nog iets met muziek te maken?

Ik weet nog goed dat ik een keer een medestudente aansprak die een oudroze T-shirt droeg met een beeltenis van het debuutalbum van de Britse punkband The Clash: de groezelige zwart-wit foto van de mannen in een steegje sprong gelijk in het oog. “Gave band, hè?” zei ik. Haar reactie: “Hè, is dat een band? Ik vond het gewoon een leuk T-shirt.” Het logo van The Clash, dat toch duidelijk genoeg op haar shirt prijkte, zei haar niets. Ik had het shirt al zien hangen in de H&M, maar het na enig twijfelen zelf niet gekocht. Toch te nep. Hoewel ik er dan weer geen moeite mee had mijn zusje als kleuter met een Sex Pistols T-shirt naar school te sturen.

Ik vraag me af wat voor gesprekken zij daar toen met haar medeleerlingen over heeft gevoerd.De verschillende muziekgenres zijn voor modeontwerpers simpelweg bronnen van inspiratie waaruit geput kan worden voor nieuwe collecties. Als dat met punk gebeurt is het des te schrijnender, omdat punk (en zeker een band als The Clash) toch ooit voor do it yourself stond. Zo presenteerde modehuis Versace een paar weken geleden een collectie ‘geïnspireerd door punk’, onder de noemer ‘Versace Punk’, ofwel ‘Vunk’: dierenprints, grove metalen sieraden, rubber en plastic, met spijkers beslagen laarzen en neonkleuren. En, niet te vergeten, T-shirts met prints en studs, voorzien van bontmouwen – want het blijft Versace.

Natuurlijk is niet alleen punk onderwerp van commercialisering, maar gebeurt dat met alle muziekstromingen en bijbehorende ‘jeugdculturen’. Jeugdcultuur ontstond niet voor niets in de jaren vijftig, toen middelbare scholieren voor het eerst geld te besteden hadden. De markt speelde er meteen op in met nieuwe consumptieartikelen en die industrie is alleen maar gegroeid, waardoor er nu Large catalogi zijn en hipsterwalhalla’s als Urban Outfitters en Monki. Verschil is dat er nu, meer dan ooit, vooral wordt gerecycled uit eerdere stromingen.

Bij Urban Outfitters kun je net zo gemakkelijk een tie-dye hippiejurk kopen, als brothel creepers met plateauzolen, een Sonic Youth T-shirt of een voorgescheurd punkjack, terwijl de H&M T-shirts verkoopt met uiteenlopende prints van bijvoorbeeld Pink Floyd, Blondie, Star Trek en Minnie Mouse. In één serie. Bands zijn popiconen geworden en staan op gelijke voet met een filmklassieker of tekenfilmheld. Snoopy of Sex Pistols, dat maakt niet uit: als het maar van vroeger is en dus: authentiek. Dat retrogevoel wordt versterkt door een zogenaamd vale print, alsof de shirts een paar decennia in het magazijn hebben gelegen.

Het prijzige T-shirt merk Amplified gaat nog een stap verder, en verkoopt schijnbaar grijsgewassen, ruw afgewerkte shirts met prints van de Rolling Stones en Stone Roses aan celebrities. Het ‘oud’ maken van een kledingstuk betekent een lang en intensief maakproces, een duidelijk zichtbare kwaliteit en dus, een duurder shirt. Dat verklaart ook de aantrekkingskracht van punk op modehuizen: kleding met een ‘do it yourself’ uitstraling staat voor kwaliteit. Ook Versace’s Vunk collectie wil zo een ‘authentiek’ gevoel oproepen.

Werd mode ooit gedicteerd door de laatste trends in de popmuziek, nu trends elkaar zo snel opvolgen dat het voor niemand meer bij te houden is, reflecteert de mode de YouTube-cultuur, waarin je net zo makkelijk muziek uit de jaren zeventig als uit de vijftiger jaren tegenkomt en de vluchtigheid van mp3’s en blogs doet verlangen naar vinyl en papier.

Dus ja, de T-shirts van de H&M hebben nog iets te maken met popmuziek, maar niet veel. Het dragen van een T-shirt van The Clash, zegt anno 2013 minder over muziekvoorkeur, dan over de tijdsgeest van nu, die wordt gekenmerkt door een zoektocht naar authenticiteit – of dit nou gevonden wordt in een punkjack, een metalshirt of een hippiejurk.

Leonor Jonker

Leonor Jonker is schrijver van het boek ‘No Future Nu’ (Lebowski Publishers, 2012). Ze organiseert regelmatig optredens voor punk acts als 999, The Members, John Cooper Clarke en Attila the Stockbroker.www.nofuture.nu.