Tourverslag: Lewsberg in Duitsland en België

Vanuit Music Export Rotterdam worden doorlopend ondernemende Rotterdamse muzikanten ondersteund die bezig zijn ook voet aan de grond te krijgen buiten de landsgrenzen. Lewsberg reisde af naar Duitsland en België.

 

Na twee optredens op donderdag (Rotterdam) en vrijdag (Amsterdam), reizen we op zondag 5 november af naar Groningen. Hier begint onze tour echt, met een matinee in Café De Walrus. Groningen is een mooie tussenstop onderweg naar Hamburg. Elias Elgersma komt liften uit Ternaard, om met zijn alter ego Elias el Gersma het eerste optreden van de middag te geven. Zodra hij klaar is spelen wij onze set. Om zes uur moeten we weer plaats gemaakt hebben voor de repetitie van het Groninger Mannenkoor. We eten Indiaas bij De Kleine Moghul (Tip #1). Let wel: neem de beschrijving ‘erg pittig’ serieus.

Na de maaltijd rijden we naar het Suikerunie-terrein aan de rand van de stad, waar Sjors een slaapplek voor ons gereed heeft gemaakt. Voordat we daar gebruik van maken drinken we nog wat whiskey, wijn en thee.

Maandag 6 november
We worden wakker van de kou. We warmen op met een douche, koffie en thee. Vervolgens laden we de auto weer in en vertrekken we naar Duitsland. Voor we de grens over gaan brengen we nog een bezoek aan semi-overdekt winkelcentrum De Hooge Meeren in Hoogezand, het dorp dat onlosmakelijk is verbonden met het nabijgelegen Sappemeer. We kopen fruit voor onderweg en een tweetal zwarte joggingpakken.

Bij Aalhaus in Hamburg worden we hartelijk ontvangen. Het wordt direct duidelijk dat het ons vanavond aan niets zal ontbreken. We krijgen een aanbod aan versnaperingen voorgeschoteld, dat met recht een koud lopend buffet genoemd mag worden. En dan blijken we na de soundcheck nog mee uit eten te mogen gaan naar een Aziatisch restaurant om de hoek. Vanavond verzorgen we het voorprogramma van de Amerikaanse band Tonstartssbandht. Drie dagen eerder speelden we al met deze band in De Nieuwe Anita in Amsterdam. Toen ging hun optreden grotendeels aan ons voorbij, vanavond kunnen we de show wel zien. Mede dankzij de Duitse cocktailcultuur (tip #2) en de vrijgevigheid van de mensen van Aalhaus wordt het een mooie avond.

Dinsdag 7 november
Op naar Berlijn, waar we pas woensdag hoeven te spelen. Omdat we nog niet bij de venue terecht kunnen, wordt er onderweg nog een hostel geboekt voor de aankomende nacht. Niet alleen zodat we zelf een dak boven ons hoofd hebben, maar ook zodat we onze spullen veilig achter kunnen laten terwijl we de stad in gaan (tip #3). Gelukkig is er een lift in het hostel, waar we onze intrek nemen in een kamer op de vierde verdieping. Het hostel is gelegen in het stadsdeel Mitte, vlakbij de venue. Om de hoek zit een Vietnamees restaurant genaamd +84, waar we onder meer een voortreffelijke veganistische eendenborst eten (tip #4).

Na de maaltijd gaan we naar O Tannenbaum, een café in Neukölln. Hier brengen we de rest van de avond door. Wanneer we terug naar het hostel willen blijken er geen metro’s meer te rijden. We besluiten te gaan lopen, maar komen onderweg langs een busstation en stappen in bij een bezeten buschauffeur die ons in hoog tempo de halve stad door jaagt.

Woensdag 8 november
Vanavond spelen we in Schokoladen, we hebben de hele dag om Berlijn te verkennen. Die kans laten we grotendeels onbenut. Wel zien we de fascinerende video-installatie Dream Journal 2016-2017 van Jon Rafman, in galerie Sprüth Magers (tip #5). Een uur durende trip door de bizarre gedachtenwereld van de kunstenaar, vormgegeven met behulp van CGI-software voor hobbyisten.

We lunchen in het hostel en vertrekken daarna richting Schokoladen. Aldaar is het wachten op het gele bestelbusje dat niet alleen de band SONNDR, maar ook het drumstel waar we de komende avonden gebruik van mogen maken, meebrengt. Het wordt een avond met een Rotterdams tintje. Niet alleen op het podium, ook in het publiek zijn best wat Rotterdammers te vinden. SONNDR opent de avond, gevolgd door Case van Duzer, een excentrieke singer/songwriter, Ver Uit De Maat-materiaal pur sang. Wij sluiten de avond af, voordat de geluidsinstallatie zichzelf automatisch uitschakelt om 22:00 stipt. DJ Puhwubbupuhwubbu gaat gelukkig door in het cafégedeelte. Het bandverblijf van Schokoladen bevindt zich in de kelder, recht onder het podium. Na andermaal een lange avond hoeven we vandaag dus slechts een trap af richting nachtrust.

Donderdag 9 november
Van Berlijn naar het rustieke Haldern is het ruim zeven uur rijden. Vroeg uit de veren dus. De Duitse snelwegen zijn uitermate geschikt om hard over te rijden, maar ook vandaag besluiten we om de rit grotendeels op de rechter rijbaan door te brengen. Als we bij de Haldern Pop Bar aankomen blijkt er nog niemand te zijn. Volgens landelijk gebruik is de deur wel open, dus we besluiten de auto alvast uit te laden en alles naar binnen te dragen. Als SONNDR en de – tamelijk enigmatische – geluidsman zijn gearriveerd, beginnen we aan de soundcheck. De bar heeft sinds kort ook een eigen appartement waar bands kunnen overnachten, pal naast de venue. Sinds zo kort zelfs dat wij de eerste bands zijn die er gebruik van maken. Het appartement is van alle gemakken voorzien en van deze gemakken wordt tussen de soundcheck en een wel erg Duitse maaltijd gretig gebruik gemaakt.

De bar loopt intussen goed vol. SONNDR opent wederom de avond, wij sluiten af. We maken het niet zo bont als voorgaande avonden, maar het appartement wordt pas opgezocht nadat we meerdere keren vriendelijk doch dringend verzocht zijn het etablissement te verlaten in verband met sluitingstijd.




 

Vrijdag 10 november
Even omschakelen in Brussel vandaag. Bij het verlaten van Duitsland hebben we ook de Duitse gastvrijheid achter ons gelaten. Niko Matcha, de zaal waar we vanavond spelen, is nog dicht als we aankomen. Wanneer, na een half uur, iemand de deur open komt doen blijkt niets echt geregeld te zijn. Er is geen drinken; dat moet nog gekocht worden bij de supermarkt om de hoek. Er is geen eten; we zoeken een frituur in de buurt op. Er is geen licht in de tot zaal omgebouwde kelder van het pand; er worden wat lampen uit andere ruimtes naar beneden gehaald. Er is geen aansluiting voor de speakers op de versterker; die worden via een vriend van de zaal geregeld. Er is geen microfoonstandaard; met ducttape plakken we de microfoon vast aan een speakerstatief (tip #6). Er is nauwelijks publiek; desondanks hebben we andermaal een goede avond. Als in de loop van die avond echter blijkt dat er ook geen slaapplaatsen zijn, besluiten we direct na de show terug naar Rotterdam te rijden. We brengen de spullen naar de oefenruimte en gaan naar huis. Morgen nog één show, op Le Mini Who? in Utrecht.




Bezoek de website van Lewsberg.

Deze tour werd mede gefinancierd door Popunie Music Export Rotterdam.

 

To LUFS and beyond

Wanneer ik als leek deze titel zou horen, zou ik denken dat het hier gaat om een nieuwe ontdekking van The Voice Of Holland; “Girlband LUFS verovert harten over de gehele wereld met hun übergladde synthpop met invloeden van eclectische trance uit midden jaren ’80”.

Maar neen, LUFS staat voor Loudness Units Full Scale. LUFS is een maat om aan te geven hoe luid een nummer klinkt en wordt gemeten in decibellen (dB).

Een (digitale) meting in een DAW (Digital Audio Workstation, zoals Pro-Tools, Logic, Cubase etc.) vindt vaak plaats met een peak-meter en daaraan gekoppeld een gemiddelden-meting: Root Mean Square (RMS). De peaks aan de buitenzijde en RMS in het midden van de meter.

Toen loudness normalization nog in de kinderschoenen stond, werd alleen de RMS-waarde als uitgangspunt genomen om de luidheid van nummers te bepalen. Maar wat bleek: zouden alle liedjes in een playlist langs de RMS-meetlat gelegd worden, dan waren niet alle nummers globaal even hard. Vooral nummers met veel schommelingen in dynamiek werden als zachter klinkend beoordeeld ten opzichte van tracks zonder veel dynamisch geschommel.

Hoe kan dit? De RMS-meting levert een gemiddeld level van een song, gerelateerd aan het digitale maximum (0dBFS). LUFS doet hetzelfde maar is opgebouwd uit meerdere metingen: Integrated loudness (de uiteindelijke LUFS-waarde en identiek aan RMS), Momentary loudness en Short-term loudness met ieder hun eigen dynamisch bereik (loudness range) en in deze loudness range schuilt het grote verschil tussen een RMS en LUFS-meting.

Integrated loudness laat de gemiddelde loudness van een gehele track zien. Bij de loudness range van Integrated loudness worden de laagste 10% en hoogste 5% van de meting niet meegerekend om te voorkomen dat kleine dynamische schommelingen een te grote invloed hebben op de meting.

Momentary en Short-term loudness laten absolute waarden van loudness zien, gemeten in een tijdframe (400ms voor Momentary en 3s voor Short-term loudness). Ook piekwaarden doen mee: in een LUFS-meter zit een true-peak meter ingebouwd. True-peak is een meting van absolute piekwaarden en inter-sample peaks. Inter-sample peaks? Jazeker, inter-sample peaks zijn de pieken tussen de pieken. Stel ik meet twee pieken (A en B) direct naast elkaar. De afstand tussen deze pieken bedraagt één sample. Maar wie of wat zegt ons dat er tussen de punten A en B geen piek zit? Juist, niemand. En daarom is er de true-peak meting. Deze meting houdt namelijk ook rekening met piekwaarden tussen de meetmomenten in. Belangrijk voor broadcasting of voor het omzetten (coderen) van wav of aif naar bijvoorbeeld Ogg Vorbis (Spotify), AAC (iTunes/Apple Music) of good’ole mp3.

Let wel: true-peak is niet heilig, het is slechts een meer precieze meting. Volgens de EBU R128 standaard (broadcasting) mag een signaal niet boven -1dBTP komen. Maar zoals zo vaak geldt ook hier: gebruik vooral je oren. Als je voor je gevoel de dynamiek te ver moet inperken (limiting) om netjes binnen de lijntjes van je meter te blijven dan schiet het middel de kwaal voorbij en dat rechtvaardigt wat minder strakke lijntjes. Soms zet ik de true-peak meter uit en kijk ik alleen naar de reguliere piekmeter onder het mom: if it sounds great, don’t lose yourself in measurements and let music be music.

Het werken met LUFS is dus nauwkeuriger dan een enkele RMS-meting. Streaming muziekdiensten als Deezer, Spotify en Apple Music maken dankbaar gebruik van deze methode om hun tracks globaal even luid te laten klinken (loudness normalization, ingesteld op -14LUFS).

Ook in broadcasting (radio, tv, internet) wordt gewerkt met LUFS, en wel volgens de EBU R128 norm (-23LUFS). Dit werd vooral bekend doordat reclameblokken op tv en in de bioscoop soms tot wel twee keer harder waren dan de film of serie, tot grote ergernis van het publiek. Met de komst van de EBU R128 norm kwam daar een eind aan. Moeten we nu met z’n allen een LUFS-meter (plug-in) gaan installeren en gebruiken? Nee, superleuk zo’n LUFS-meter maar het is vooral een mastering tool.

Maar wat dan wel? Houd bij mixen vooral je pieken in de gaten. Als je die een paar dB’s onder 0dBFS (of als je wilt onder -1dBTP) houdt dan zit je safe. De rest is voor ons masteraars. Level is bij mixen van ondergeschikt belang.

Wat wel belangrijk is, is het dynamisch bereik en het gebruik ervan in de mix en de gevolgen daarvan voor mastering. En omdat dat zo belangrijk is, gaat de column van volgende maand over:… (vul hier een woord in met acht letters, het heeft alles te maken met loudness, LUFS, mixing en mastering).

Tot volgende maand, ik kijk er nu al naar uit!